AB


Het merk AB is in ieder geval gebruikt in Amsterdam, Gouda, Schoonhoven, Alpen / Aarlanderveen, Roermond, Den Bosch, Gorinchem en Bergen op Zoom. Het merk is bekend als losse gekroonde letters, letters in combinatie met een gekroonde roos, een monogram vorm, boven een ster en boven een halve maan.

 

In Gouda is AB achtereenvolgens gebruikt door (ref *14):

 

1684-1714                 Harmen Pietersz Boot

1714-1729                 Jan Versluijs

1729-1749                 Arij Bijman

1749-1780                 Willem Brammert

1780-1806                 Jan Brammert

1806-1821                 Willem van Ham in huur

1821-1855                 Willem van Ham

1834-1850                 Fransiscus Michielsz. Zwartjes, in huur

1850-1855                 Pieter de Jong in huur

1855-1864                 Pieter de Jong

1864-1880                Johannes van Geelen

 

In Schoonhoven was tussen ca.1690 en 1710 de pijpenmaker Abraham Boesvelt werkzaam, die waarschijnlijk de initialen A en B plaatste op de zijkanten van de hiel van de vooral korte, groffe pijpen die hij evenals vele plaatsgenoten in die periode maakte.

 

In Gorinchem is het tussen 1799 en 1825 door Lammert van Bommel gebruikt (ref *22). Aan hem worden ook de merken IVAH (+ wapen van Arkel), en LVB toegeschreven.

 

In Bergen op Zoom wordt het merk AB toegeschreven aan de pijpmaker Andries Belles welke tussen ca 1635 en 1660 daar werkzaam was (ref *27). Hij gebruikte de letters A en B, gekroond, boven een halve maan en boven een ster (ref *27).

 

 

 

 

Het merk is ook bekend van Engelse, Belgische en Franse fabrikanten

Bergen op Zoom

Bergen op Zoom, Andries Belles, ca 1635-1660. Gevonden in Middelburg.

 

 

 

 

 

 

 

 

Idem, gevonden in Noord Brabant


Gouda

Een kleine ovoide kop, ca 1740 Gouda
Een kleine ovoide kop, ca 1740 Gouda


Op steel bandstempeltekst BRAMMER.. GOUDA. Ofwel gemaakt door Willem Willemsz. Brammert (1749-1780), of door Jan Brammert (1780-1806) (ref *14)


Op de steel leesbaar W. BRA.. waarschijnlijk Willem Brammert ca 1749-1780



Gouda, ca 1750-1800. Wapen van Borselle geflankeerd door 2 eenhoorns, en wapenschild met wapens van Zeeland, Middelburg, Vlissingen en Veere en tekst ZEELANDIA. Een 5 tal verschillende varianten in verzameling, zie 18e eeuw geheel versierd ovoide
Gouda, ca 1750-1800. Wapen van Borselle geflankeerd door 2 eenhoorns, en wapenschild met wapens van Zeeland, Middelburg, Vlissingen en Veere en tekst ZEELANDIA. Een 5 tal verschillende varianten in verzameling, zie 18e eeuw geheel versierd ovoide




Onderstaand pijpje is te dateren in het tweede deel van de 19e eeuw, en in Gouda gemaakt.

ZONDER FORTUYN
ZONDER FORTUYN
Afbeelding van Vrouwe Fortuna
Afbeelding van Vrouwe Fortuna

GAAT T NIEMAND WEL
GAAT T NIEMAND WEL
Het Wapen van Gouda
Het Wapen van Gouda

Schoonhoven

Tussen circa 1690 en 1710 was in Schoonhoven de pijpenmaker Abraham Boesvelt actief. Aan hem zijn onderstaande modellen toe te schrijven. 

 

Veelal worden merktekens op de zijkant(en) van de hiel van een pijp zogenaamde 'vormmerken' genoemd. 

Vormmerken zijn echter merktekens die door de (vooral grotere, Goudse) pijpenmakers gehanteerd werden in de situatie dat zij van een specifiek model pijp, meerdere persvormen in gebruik hadden. Middels het vorm merk kon dan de betreffende pijp aan de vorm gekoppeld worden. In de 19e eeuw zijn er ook enkele Franse pijpenmakers die het modelnummer van een specifieke pijp in de vorm graveren, meestal op de steel maar ook in een aantal gevallen op de zijkant van de hiel.

 

In Gouda werd al vroeg door het gilde bepaald dat een 'merk' van een pijpenmaker in de hiel van de pijp gestempeld moest worden. Alleen in dit geval kon de pijpenmaker op merkbescherming rekenen en het voorschrift was een onderdeel van de in Gouda gehanteerde kwaliteits definities voor tabakspijpen.

 

In een plaats als Schoonhoven was er in eerste instantie geen gilde dat merken gebruik regelde en voorschriften als in Gouda hanteerde. Toen de Schoonhovense pijpenmakers zich vanaf het einde van de 17e en begin van de 18e eeuw vooral op het maken van goedkope pijpen gingen richten, was de meest eenvoudige en goedkope manier om een pijp van een merk te voorzien om het merk in de persvorm mee te graveren. Dit gebeurde in eerste instantie op de zijkanten van de hiel. Onderstaande pijpen met de letters A en B zijn daar een voorbeeld van.

Datering ca 1690-1730, A en B aan weerszijden kop, B in spiegelbeeld
Datering ca 1690-1730, A en B aan weerszijden kop, B in spiegelbeeld


Letters A en B (ondersteboven) aan weerszijden hiel
Letters A en B (ondersteboven) aan weerszijden hiel

De pijpenmakers van Schoonhoven

"Met de publicatie van het boek 'De pijpenmakers van Schoonhoven in 2020 is er een belangrijk nieuw hoofdstuk aan de geschiedenis van de Nederlandse kleipijpen nijverheid toegevoegd. Het boek schetst een gedetailleerd tijdsbeeld van de verschillende Schoonhovense pijpenmakers, bevat vele tientallen namen en info van niet eerder bekende makers en gaat uitgebreid in op de impact die de nijverheid in Schoonhoven had op pijpenmakers in vele andere steden."

Het boek is het resultaat van ruim twee jaar archiefonderzoek en bevat naast het meest complete Schoonhovense overzicht, ook registers met merken en makers uit omliggende plaatsen. Een onmisbare determinatie hulp derhalve.

 

Meer info en bestellen via deze link.

 

 


Roermond

Het merk AB gekroond lijkt ook gebruikt te zijn door de Roermondse pijpenmaker Peter Kluidgen, die tussen ca 1820 en 1835 actief was (ref *31). Behalve AB gekroond gebruikte Kluidgen ook 46 gekroond, SAB en een lelie als merk.

Onbekend

Gekroonde roos met A en B, gevonden in Noord Holland.


Gekroonde 5 bladige roos met initialen aan weerszijden. Lijken een A en een B.

Ca 1630-1650, onbekende plaats / maker

 

 

 

 

 

 

Pijpje uit ca 1640-1660, gemerkt met AB in monogram vorm. Gevonden in Friesland.


Pijpje uit ca 1640-1660, gemerkt met AB in monogram vorm. Gevonden in Friesland.


Laatste Nieuwe

17/9: de brocanterie heeft weer wat leuke pijpjes opgeleverd.

1/7: Veel nieuwe foto's van vooral verschillende merken toegevoegd.

21/4: Een erg scherp uitgevoerde 'rustende herderin met een schaapje' van de Goudse pijpenmaker Wagenaar.

21/4; Jacob van Wingender Knoedgen (Belgie) : l'Union fait la force.

04/4; Een fraaie rekening van de firma Wingender Knoedgen uit 1868.

13/3; Een paar complete en bijna complete 17e eeuwers

12/3; Gouds pijpje uit de vroege 18e eeuw met fraai getordeerde steel

23/1: Weer wat pijpen uit de collectie op foto gezet waaronder weer leuke hiel-merken. 

8/12 : De pijpenmakers van Schoonhoven is het resultaat van ruim twee jaar archief onderzoek. Een 432 pagina's tellend boek dat een geheel nieuwe blik werpt op de industrie in deze stad en ruim 120 makers in detail belicht. Heel veel tot op heden onbekende informatie.