17e eeuw - Versierde pijpen (1e helft 1600)

In dit hoofdstuk zijn de oudste, versierde kleipijpen ondergebracht. De versieringsthema's op de oudste pijpen die in Nederland gemaakt werden zijn weliswaar niet erg divers, maar daarom niet minder bijzonder. Met name de versierde pijpen die zo tussen circa 1600 en 1650 gemaakt zijn zijn schaars. De meest bekende zijn de zogenaamde 'Barok' pijpjes die uitbundig versierd zijn met vooral florale motieven en natuurlijk de 'Jonas' pijpen die het bekende verhaal van Jonas in de walvis verbeelden.

 

Op deze pagina dus aandacht voor de volledig versierde pijpen uit de eerste helft van de 17e eeuw, met links naar aparte pagina's voor pijpjes met verschillende stijlen barok en Jonas versiering.

 

Slangen-/Snoeken bek versiering op erg vroeg, klein modelletje

Onderstaand een zeer vroeg pijpje, geheel versierd met een snoekebek (of zeemonster) die vanuit de steel in de kop overgaat. Deze snoek was in de 17e eeuw een populair versieringsthema en was een vast onderdeel van de versiering bij de bekende Jonaspijpen. Ook op de stelen van barokpijpen komt de snoek of een zeemonster voor. In de 18e eeuw gaan we dan weer 'snoekebekken' zien onderaan de kop, maar aangezien de ketels dan een stuk groter zijn, materialen en kunde behoorlijk ontwikkeld waren in vergelijking met de 17e eeuw, zijn dit eigenlijk niet meer vergelijkbare modellen. het thema is echter wel gebleven. Onderstaand pijpje zal tussen circa 1600 en 1620 gemaakt zijn.


Huwelijk Prins Frederik Hendrik en Amalia van Solms

Pijpje ter gelegenheid van het huwelijk tussen Prins Frederik Hendrik en Gravin Amalia van Solms in 1625. Waarschijnlijk in Gouda gemaakt rond deze periode, circa 1625-1635. Hielmerk 5 bladige roos

Prins Frederik Hendrik
Prins Frederik Hendrik
Gravin Amalia van Solms
Gravin Amalia van Solms

Barokke versieringen met rozen


Barokke versieringen met bladeren

Een bijzondere groep 17e eeuwse pijpen wordt gevormd door die met een ontwerp waarbij de ketel als een knop uit een viertal kelkbladen vanuit de steel lijkt te ontspruiten. Dergelijke versieringen zijn in het algemeen tussen circa 1630 en 1645 te plaatsen. Verschillende modellen met dergelijke versiering zijn op een aparte pagina ondergebracht.


Leeuwarden, Hendrik Jalissen


Pijpje met aan beide zijden van de ketel een opvallend ruit kader met daarin een bloem met vier bladen. Op de steel de letters H en I. Gemaakt in Leeuwarden tussen ca 1640 en 1650 door de pijpmaker Hendrik Jalissen (ref *2). Zie ook merk HI.


Massieve, prachtig versierde steel van een barokpijp die waarschijnlijk een versiering als hierboven, versiering gaat over in bladeren die tot op de kop lopen
Massieve, prachtig versierde steel van een barokpijp die waarschijnlijk een versiering als hierboven, versiering gaat over in bladeren die tot op de kop lopen
Een versierde steel van waarschijnlijk een gladde kop (zie 'steelversieringen')
Een versierde steel van waarschijnlijk een gladde kop (zie 'steelversieringen')

Een Leeuw uit Utrecht

Fraai pijpje versierd met bloem- ranken en staande leeuw aan beide zijden. Utrechtse maker, waarschijnlijk ter gelegenheid van de vrede van Munster (1648) (ref *11)


Jonas pijpen

17e eeuwse pijpjes versierd met mannengezicht en snor en baard naar de roker toegericht (zgn. 'Jonas' pijpjes) zijn in een apart hoofdstuk ondergebracht


Een Duits engelengezichtje uit 1665

Het duitse pijpje naast een leidse tijdgenoot
Het duitse pijpje naast een leidse tijdgenoot

Onderstaand pijpje met engelengezicht versiering (Putto) en de op de steel aangebrachte datering '16 65' is afkomstig uit Duitsland. Gevonden in Leiden en qua afmeting, vorm en versiering een typisch Duits product.

 

Dit pijpje is beschreven in een artikel in het Jaarboek van de PKN in 2013.

 

Zie ook het digitale archief van de PKN.



Een groen geglazuurde uit Duitsland


Een volledig geglazuurd pijpje uit het tweede deel van de 17e eeuw dat gevonden is in de Amstel en gemaakt in Zuid Duitsland. Opvallend is het grotere en grovere formaat in vergelijking tot zijn Nederlandse tijdgenoten, en de rechte snijfilt. Deze eigenschappen zijn terug te voeren op het feit dat in de 17e eeuw in (Zuid-) Duitsland, verkoop van tabak en ook het maken van pijpen onder een staatsmonopolie vielen, en het beroep van onafhankelijke pijpmaker daar niet bestond. Het waren vooral pottenbakkers die pijpen maakten.


Een artikel over bovenstaand pijpje is verschenen in het Jaarboek 2015 van de PKN.

Een Noord Amerikaanse uit ca 1650

Onderstaand pijpje, gevonden in Noord Holland, is gemaakt in Noord Amerika rond 1650 ; een zogenaamde 'chesapeake' pijp. Klik hier voor meer info


Verschillende Wapenschilden


Leidse Wapenschilden en Leidse koppen

Een apart hoofdstuk voor leidse, versierde kleipijpen is hier te vinden.

Leidse pijp uit ca 1650, met afbeeldingen van schenkkan en roemer op de zijkanten van de kop, en afbeelding van pijp op de steel.
Leidse pijp uit ca 1650, met afbeeldingen van schenkkan en roemer op de zijkanten van de kop, en afbeelding van pijp op de steel.
Een pijp met aan beide zijden de Leidse sleutels. Ca 1650
Een pijp met aan beide zijden de Leidse sleutels. Ca 1650

Ook daterend van ca 1650, een zogenaamde 'Ottomaanse' pijp, ook hier in Nederland gevonden. Klik hier voor meer info

Een Ottomaanse pijp uit ca 1650


Laatste Nieuwe

21/4: Een erg scherp uitgevoerde 'rustende herderin met een schaapje' van de Goudse pijpenmaker Wagenaar.

21/4; Jacob van Wingender Knoedgen (Belgie) : l'Union fait la force.

04/4; Een fraaie rekening van de firma Wingender Knoedgen uit 1868.

13/3; Een paar complete en bijna complete 17e eeuwers

12/3; Gouds pijpje uit de vroege 18e eeuw met fraai getordeerde steel

10/3; Het Wapen van Friesland

23/1: Weer wat pijpen uit de collectie op foto gezet waaronder weer leuke hiel-merken. 

20/1: Twee fraaie dubbele krulpijpen (VIVAT DE PRUYSE) van Marinus van Duyn, tussen circa 1885 en 1925 gemaakt.


14/1: Wat leuke pijpjes gevonden in Rotterdam

13/1: Pijpjes van de eerste plastic materialen en bakeliet.

12/1: Pijpje van Martinus van Duijn.

19/12: De afgelopen maanden een paar hele fraaie pijpen van meerschuim kunnen toevoegen.

21/5 : Het IJzeren Kruis

8/12 : De pijpenmakers van Schoonhoven is het resultaat van ruim twee jaar archief onderzoek. Een 432 pagina's tellend boek dat een geheel nieuwe blik werpt op de industrie in deze stad en ruim 120 makers in detail belicht. Heel veel tot op heden onbekende informatie.